Sülh elçisi

Qərb liderlərinin əksəriyyəti Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin davam etdirilməsində maraqlıdır. Bir neçə istisnalar arasında Azərbaycanın sıx əməkdaşlıq etdiyi ölkənin baş naziri də var. İyulun 1-dən Macarıstan 2024-cü ilin sonuna qədər Aİ Şurasının rotasiya üzrə sədri oldu. Bununla bağlı ölkənin baş naziri Viktor Orban Ukrayna böhranının həlli ilə ciddi məşğul olmaq qərarına gəlib. O, öz təşəbbüsünü sülh missiyası kimi təsvir edib və onu təbliğ etmək üçün artıq bir sıra elan olunmamış səfərlər edib.

Əvvəlcə Orban Kiyevə səfər etdi, Burada Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenskini atəşi dayandırmağa və Rusiya ilə danışıqlara başlamağa çağırdı. Lakin Ukrayna lideri onun təklifini qəbul etməyib.

Macarıstan hökumətinin başçısı daha sonra Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə sülh nizamlanmasını müzakirə edib. Eyni zamanda, Orban hərbi əməliyyatlar başlayandan bəri Moskvaya səfər edən ilk Qərb siyasətçisi oldu. Macarıstanın baş nazirinin daha sonra qeyd etdiyi kimi, onun həmsöhbəti “yerdə” vəziyyəti nəzərə alaraq Ukrayna ilə barışıq əldə etməyə hazır olduğunu bildirib.

Moskvadan sonra Orban Pekin və Ankaraya səfər edib. Macarıstan lideri Çin prezidenti Si Cinpin və Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanla söhbətində Ukrayna böhranına da toxunub. Orbanın sülh təşəbbüsü Avropa İttifaqındakı həmkarları tərəfindən tənqid edilib. Avropa Şurasının prezidenti Şarl Mişel, Avropa diplomatiyasının rəhbəri Josep Borrell və Almaniya kansleri Olaf Şols Orbanın Aİ adından fəaliyyət göstərmək mandatı olmadığını bildiriblər. Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen Macarıstanın baş nazirinin təkliflərini mənasız adlandırıb.

Bu reaksiya təəccüblü deyil. Vaşinqton və Brüssel kompromis axtarmaq əvəzinə Rusiya-Ukrayna münaqişəsini qızışdırmağa davam edir. Bir sıra amerikalı konqresmenlər və NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq alyansın müttəfiqlərini Kiyevə Rusiyadakı hədəflərə zərbələr endirmək üçün Qərb silahlarından istifadə etməyə icazə verməyə çağırır. Belə bir eskalasiya bütün bəşəriyyət üçün ən ağır nəticələrə gətirib çıxara bilər.Yeri gəlmişkən, Orban bu ciddi təhlükədən yaxşı xəbərdardır. Onun sözlərinə görə, hazırda NATO-nun gündəmində sülh əvəzinə müharibə istəyi var. “Qaçılmaz qarşıdurmanın bu qavrayışı özünü yerinə yetirən bir peyğəmbərlik kimi fəaliyyət göstərir. NATO liderləri münaqişənin qaçılmazlığına nə qədər çox inansalar, onun qızışdırılmasında onların rolu bir o qədər çox olacaq”, – deyə o qeyd edib.

Türkiyə prezidenti kimi “İstanbul təşəbbüsü” ilə Orban da Ukrayna və Rusiyanı danışıqlar masasına oturtmağa çalışır. Eyni zamanda, Macarıstan lideri Avropa rəsmilərinin narazılığına baxmayaraq, öz məqsədinə çatmaqdan çəkinmir.

Ümid edirik ki, bizim hakimiyyət Türkiyə və Macarıstandan – Azərbaycanın sıx əlaqələri olan ölkələrdən nümunə götürəcək. Milli maraqları qorumaq üçün xarici siyasətimizin müstəqil olaraq qalması və “tərəfdaşların” emosiyaları və təzyiqləri ilə idarə olunmaması vacibdir. Ən son neqativ nümunə Azərbaycan nümayəndə heyətinin NATO sammiti üçün Vaşinqtona səfəri, sözün əsl mənasında bir həftə sonra erməni-amerikan hərbi təlimlərinin başlamasıdır. Yerevanda N.Paşinyan revanşist əhval-ruhiyyə bəslədiyini nəzərə alsaq, amerikalıların bu yanaşmasını adekvat adlandırmaq olarmı?