Birləşdirən iplər

Azərbaycan, Rusiya və İran birgə logistika layihələri həyata keçirirlər. Artıq hansı nəticələrin əldə edildiyini və bunun ölkəmiz üçün nə demək olduğunu öyrənmək üçün məqaləni oxuyun.

2023-cü ilin sentyabr ayında Bakı, Moskva və Tehran “Şimal-Cənub” beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin inkişafına dair Bakı Bəyannaməsini imzalayıblar. Sənəddə tərəflər üç ölkənin mövcud dəmir yollarını birləşdirəcək “Şimal-Cənub” İTC çərçivəsində Rəşt -Astara dəmir yolu xəttinin tikintisinin başa çatdırılması ilə bağlı gələcək müzakirələrin vacibliyini vurğuladılar.

Sentyabrın sonlarında Ulyanovskdan Azərbaycanın İranla sərhədinə ilk yük qatarı yola düşəcək. “Ulyanovsk-Bakı-Astara” marşrutu “Şimal-Cənub” İTC-nin tərkib hissəsi olan “Orta Volqa-Xəzər dənizi-Fars körfəzi” logistika layihəsinin qərb dəmir yolu dəhlizinə aiddir.

İraq da birgə işə qoşulmaq niyyətindədir. 2023-cü ilin oktyabr ayında məlum olub ki, Bağdad və Moskva “İnkişaf yolu” və “Şimal-Cənub” infrastruktur layihələrinin inteqrasiyasını müzakirə edir. İraqın baş naziri Məhəmməd Əl-Sudaninin dediyi kimi, bu layihələr region iqtisadiyyatı üçün davamlılığı təmin edəcək, yükdaşıma xərclərini azaldacaq və malların çatdırılma sürətini artıracaq.

Azərbaycan və Rusiya arasında aparılan danışıqlarda “Şimal-Cənub” İTC mütəmadi olaraq müzakirə olunur. 2026-cı ilə qədər iqtisadi qarşılıqlı fəaliyyət üçün yol xəritəsində marşrutun imkanlarının artırılması üçün transsərhəd infrastrukturun inkişafından bəhs edilir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Vladimir Putinin Bakıya son səfəri zamanı rusiyalı həmkarı ilə bu istiqamətdə görülən işləri müzakirə edib.

Ötən ilin sonunda Şimal-Cənub İTC üzrə daşımaların ümumi həcmi 18% artıb. Proqnozlara görə, 2030-cu ilə qədər bu rəqəm 25 milyon tonu keçəcək.

Çox vaxt taxıl İTC vasitəsilə daşınır. Bu, bizim ərzaq təhlükəsizliyimizi təmin etmək üçün vacib məqamdır: keçən il biz təkcə Rusiyadan 250 milyon dollardan çox buğda almışıq, 2030-cu ilə qədər bütün taxıl növlərinin yük axını 8-13 milyon ton təşkil edə bilər.

İTC vasitəsilə digər ərzaq məhsulları da daşınır : onların daşınma potensialı 2030-cu ildə 164 min konteyner olaraq qiymətləndirilir. Eyni zamanda, metalların yük axını 113 min konteynerə, taxta və kağız – 68 min maşın və avadanlıqların – 60 min qədər arta bilər.

Əlverişli coğrafi mövqeyi sayəsində ölkəmiz Avrasiyanın nəqliyyat çərçivəsinin mərkəzi halqalarından birinə çevrilə bilər. “Şimal-Cənub” İTC və Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu vasitəsilə Bakı öz məhsullarını əsas bazarlara – Rusiya, Mərkəzi Asiya ölkələri, Hindistan və Çinə çatdırmaq daha asan olacaq.

Qarşılıqlı ticarətin artımı ilə yanaşı, malların tranzitindən əldə olunan gəlirlər hesabına büdcə gəlirləri də artacaq. Təkcə 2024-cü ilin yanvar-iyul aylarında Azərbaycan tranzitdən 276 milyon manat gəlir əldə edib ki, bu da hələ ki azdır.

Görünən odur ki, ölkəmiz ən böyük nəqliyyat qovşağı kimi ŞƏT və BRİKS-ə qoşulduqdan sonra baş verəcək gömrük maneələrinin aradan qaldırılması, eləcə də Aİİ ilə daha da yaxınlaşması ilə daha çox qazanc əldə edəcək. Bundan əlavə, bu halda biz əlavə xarici sərmayə cəlb edə biləcəyik – milli iqtisadiyyatın inkişafı üçün daha bir sürücü.